Uzun süreli bellek, insan beynindeki hafıza sisteminin bir parçasıdır ve öğrenilen bilgilerin uzun süreli olarak depolanmasını sağlar. Bu bellek türü, yıllar boyunca elde edilen deneyimler, kişisel bilgiler ve öğrenilmiş beceriler gibi önemli bilgilerin saklandığı yer olarak kabul edilir. Uzun süreli bellek, kısa süreli bellekten farklı olarak, öğrenilen bilgilerin kalıcı olarak depolanmasına olanak tanır. Bu nedenle, uzun süreli bellek, öğrenme sürecinin önemli bir parçasıdır ve kişinin deneyimlerine ve gelecekteki kararlarına şekil verir. Bu makalenin anahtar kelimeleri arasında Uzun Süreli Bellek, Bellek, Öğrenme, Hafıza Sistemi, Depolama yer almaktadır.
Uzun Süreli Belleğin Kapasitesi ve Özellikleri
Algısal ve kısa süreli bellek sınırlı kapasiteye sahipken, uzun süreli belleğin böyle bir kısıtlaması yoktur. Uzun süreli belleğin, milyonlarca bilgi parçasını neredeyse sonsuza dek saklayabildiği düşünülmektedir. Hatta bazı uzmanlara göre, her şeyi hatırlıyoruz, ancak bilgilere ulaşmakta ve çağırmakta zorlanıyoruz.
Uzun Süreli Bellek ve Kodlama Süreci
Kısa süreli bellekteki anılar tekrar ve anlamlı ilişkilendirmeler kullanılarak (kodlanarak) uzun süreli belleğe aktarılır. Uzun süreli bellekte bilgi, anlamsal bağlantılar halinde tutulur ve kuvvetli ilişkilendirmeler kurulduğunda daha kolay geri çağrılabilir hale gelir. Örneğin, yeni tanıştığımız birinin adını daha önceden aynı isimde tanıdığımız başka biri ile ilişkilendirdiğimizde daha kolay hatırlayabiliriz.
Uzun Süreli Belleğin Depolanması ve Hatırlama Süreci
Uzun süreli bellekte bilgiler bir sistem dahilinde depolandığı için hatırlama süreci kısa süreli bellekten farklıdır. Eğer bilgiler iyi bir şekilde örgütlenmiş ise çabuk hatırlanabilirken, iyi ilişkilendirilmemiş bilgiler o kadar çabuk hatırlanamayabilir. Uzun süreli bellek öyküsel ve işlemsel olarak ikiye ayrılır. Öyküsel bellek (ne olduğunu bilmek) bilinçli bir şekilde geri çağırılabilen gerçekler ve etkinliklerin depolandığı bellektir. Öyküsel bellekte saklanan bilgilere istediğimizde geri çağırabiliriz. Örneğin, en sevdiğiniz öğretmeninizin adı, kişisel yaşantınıza dair, çoğunlukla duygularınızı içeren olaylar öyküsel belleğinizde saklanır.
Öyküsel bellek olaysal ve anlamsal olmak üzere iki alt boyutta incelenebilir. Olaysal bellek tecrübelerimizi ve zaman kurgusu içinde gerçekleşen olayları depoladığımız bellektir. Otobiyografik olayların (tarihler, yerler, onlarla ilişkili duygular) kaydedildiği bellektir. Anlamsal belleğimizde ise daha belirgin kalıplar şeklinde gerçekler, anlamlar ve dış dünyaya ait bilgi tutulur. Harflerin anlamları, kelimelerin tanımları, renklerin adları gibi bilgiler anlamsal bellekte saklanır.
İşlemsel Bellek ve Otomatik Davranışlar
İşlemsel bellek, bisiklet sürmek, bir müzik aleti çalmak gibi yaparken her bir aşamasını tek tek düşünmediğimiz bir şekilde bilinçsizce yaptığımız yeteneklerimizin depolandığı bellektir. Bu bellekte genellikle tekrar ve pratik yaparak artık bir şekilde otomatikleşen davranışlarımız yer alır. Otomatik davranışlar, ilk öğrenilen aşamada dikkatlice yapılırken zamanla fiziksel hafızada depolanırlar ve artık düşünmeden yapılır hale gelirler. Örneğin, araba sürmeyi öğrenirken debriyaj ve vitesi nasıl kullanacağımıza dikkat ederiz. Araba sürmeye devam ederken artık bunları otomatik olarak yaparız.
Bilgi İşleme Süreçleri ve Araçları
Bilgi işleme süreçlerinde duyu organlarımız ve beynimiz yeterli olmayabilir. Bu gibi durumlarda, bilgiyi maddi cihazlar ve kavramsal araçlar kullanarak işleyebiliriz. Örneğin, patates dolu torbaların ağırlığını tartı kullanarak ölçer ve kilogram olarak ifade ederiz. Bilgi işleme süreçlerinde kullanılan araçlar telefonlar, radyolar, bilgisayarlar vb. olabildiği gibi, kavramsal araçlar da kullanılabilir. Dil, alfabe ve semboller gibi kavramsal araçlar bilginin işlenmesinde sıkça kullanılır.